De teloorgang van onze dorpskapel in Noord/Oost Groningen.

De muziekvereniging

Reiderland/Oldambt Noord Oost Groningen.

Ik kreeg een berichtje onder ogen dat de kapel uit Nw Schans is opgedoekt d.d. 22 nov.2019. Het deed me wat...het zette me aan het schrijven alsook ik dook even weer in de 'vergangenheid.'

Veel dorpskapellen zijn al voorgegaan alsook de laatsten zijn binnenkort aan de beurt. Ik ben vanaf begin 1960 nauw betrokken geweest bij het proces van de culturele teloorgang in Noord Oost Groningen.

In 1955 toen ik als 10 jarige bij een dorpskapel kwam waren de muzikanten gekleed in strakke uniformen. Op straat werd gemarcheerd in rijen van vier alsmede bevelen werden getrouw opgevolgd. Voorwaarts mars en op de plaats rust waren de vertrouwde kreten. De dirigent werd directeur genoemd en de muziek had je in je portefeuille, dat was dus je tas.

Menig getalenteerde muzikant uit de dorpskapel ging vroeger verder studeren in de muziek. Vele schoolmeesters, zeker niet onbelangrijk, bliezen op een toeter in de muziekkapel. Menig dansorkestje bestond uit meerdere leden van de muziek-vereniging. Al met al de dorpskapel was een kweekvijver van talent en nieuw aankomend talent.

Ik werd in de jaren 70 van de vorige eeuw dirigent van menig dorpskapel hier in Noord/Oost Groningen, kon zodoende meemaken dat de klassieke uniform verdween en de muziek populairder werd...er verschenen ook steeds meer dames in de kapel. De Kalief van Bagdad was verleden tijd en de populaire deuntjes namen de Kalief zijn plaats in, met de tijd meegaan was het motto. De concoursen waren ook verleden tijd geworden, de prijzenkast bleef leeg, daarmee ook het muzikaal niveau van de kapellen.

In de jaren zestig had niet iedereen nog een auto alsook je ging niet zomaar even lid worden van een andere vereniging. Dit ging veranderen meer mobiliteit zorgde er voor dat de muzikant gemakkelijk naar een andere kapel kon gaan waar hij of zij dacht dat het daar beter was.

Je kreeg meer doorstroming of liever gezegd leegloop. Je moest je best doen om de goede muzikant te behouden.

Ikzelf heb me daar ook schuldig aan gemaakt door in de 70e jaren een bigband op te richten. Hier moest je al vaststellen dat de muziek-kapel aan het veranderen was. Het marcheren bij de straat had voor velen zijn tijd gehad en de uniformen waren voor velen niet meer van de tijd. Het muzikaal niveau onderling werd ook te groot, de lat was bij de opleiding al naar beneden afgesteld.

De muziekscholen hield ook vast aan de klassieke muziekles. Berdien Stenberg blies fluit alsmede vaak op de TV vervolgens werden de meisjes geïnspireerd melden zich in grote getale aan om ook fluit te leren bespelen, maar het ging als een nachtkaars uit, waarom eigenlijk? De lessen sloten niet aan bij het voorstellingsvermogen van de leerling denk ik, het scheen toch moeilijker te zijn dan ze dachten.

Nu zijn alle voorbeelden achterhaald, men kijkt filmpjes op de handy en waar moet je nog van onder de indruk geraken of liever gezegd waar krijg je nog de inspiratie van om aan een instrument te beginnen.

De dansorkest-muzikant moest plaats maken voor de DJ die de ene na de andere deuntje er door ramt, met de handjes in de lucht en maar zwaaien.

Voor iets moeite doen werd voor velen teveel...waarom zou je...alles is kant en klaar zelfs de maaltijden in de supermarkt. De mensen die de loops en trucs in de muziek voor je maken worden er goed voor betaald, het zijn de IT -ers tegenwoordig.

Ik was dirigent bij de dorpskapel in Finsterwolde, ben daar 25 jaar geweest met veel plezier. De kapel bestond bij mijn aantreden zo ongeveer uit 25 personen, naast de blazers hadden ze een drumband en majorettes dus al met al een behoorlijk aantal leden.

In de jaren 90 waren er geen majorettes meer en de drumband was ook wijlen er resteerde nog zo'n 15 leden bij de blaaskapel. In de omliggende dorpen speelde zich hetzelfde af maar samenvoegen was uit den boze, daar ieder dorp zijn eigen trots en identiteit had.

Het einde was al in zicht temeer het merendeel van de leden de 65 was gepasseerd. Ik stelde voor de jonge getrouwde dames in het dorp te benaderen, want de kans was groot dat deze groep in het dorp bleef wonen. De kinderen trekken zeker weg daar ze ook in de grotere plaatsen de scholen gaan bezoeken met daar hun vrienden en vriendinnetjes en bovendien wie wil als jong wicht tussen de oude knarren zitten met hun oude vergane grappen. Ik stelde voor de getrouwde dames een saxofoon te leren bespelen daar dit instrument één van de gemakkelijkste is te leren en binnen afzienbare tijd kwamen er dames bij.

Het liep toen een beetje mis met de communicatie tussen mij en het jong bestuur dat was heel jammer temeer ik al op weg was er een kleine bigband van te maken, dan had je tenminste overlevingskansen gehad. 

Ik had in gedachten andere instrumenten er bij te betrekken zoals een basgitaar in plaats van de blaas-bas...Wie wil er in deze tijd nog een blaas-bas of hoorn bespelen en als ze het willen zijn er mogelijkheden genoeg elders in de grotere plaatsen bij de concertbands die ook zijn ontstaan uit het samengaan van meestal meerdere kleine kapellen aldaar.

Met andere woorden betrek er de instrumenten bij die populair zijn...een mens houdt nu één keer van veranderen kijk maar om je heen...

De auto's veranderen de handy's en de winkels veranderen, om de zoveel tijd moet je schijnbaar veranderen. Ik moet hier wel benadrukken dat ikzelf verschrikkelijk beu ben van al dat veranderen en vooral in welk een tempo het gaat, maar het hoort er één keer bij. Elke verandering is daarbij nog geen verbetering en daar zou de overheid toch wel een rol in kunnen spelen. Kijk naar de plastic affaire, klarinetten (in China 4000 per maand) en zelfs plastic trompetten gaan over de toonbank.

In mijn tijd tussen 1970 en 1990 ontstonden de shantykoren. Men was het traditionele zangkoor zat, gewoon voor de vuist weg zingen,

zonder moeite blèren was 'hot' ...Het ging om het sociale gebeuren, men had niet in de gaten dat het sociale contact heel vaak uitmondde in ruzies en zo de ene na de andere shantykoor zich deed splitsen in weer een ander koor. Het amusementskoor deed zijn intrede velen waren de shanty's zat, leuker waren de smartlappen te blèren, niks tegen smartlappen natuurlijk. Het zal uitgaan als een nachtkaarsje zo ook de pop-koren...Ik neem voor de critici het gemiddelde van het aantal koren.

De muzieklessen in vredesnaam waar moet ik nu nog muziekles krijgen. Mijn buurman (Woldendorp) wou accordeon leren spelen en nota bene moet dan elke week naar de stad (Groningen) om les te krijgen. Het IVAK in Delfzijl ging ook uit als een nachtkaars er was geen geld meer. Mijn zoon kreeg vroeger trompet-les aldaar en werd vaak even alleen gelaten tijdens de les omdat de leraar een croquet ging halen bij de bakker. Hij kon er geen fluit van en deed vrolijk examen, kwam ook nog met een diploma thuis. In welk een wereld ben ik toch verzeild geraakt vroeg ik me af. Mijn kleindochter kwam laatst thuis met van school (c.q. muziekvereniging) ter kennismaking een plastic trompet waar ik, na de ventielen gangbaar te hebben gemaakt, zelf geen geluid uit kon krijgen.

De lagere scholen in Finland kregen vroeger en nu nog muziekles waar je U tegen kunt zeggen en daarbij moet ik opmerken dat zijn ook echte muzieklessen, noten-lezen etc. + muziekgeschiedenis. Ik kreeg vroeger muziekles op school dat bestond uit een plaatje draaien en onzinnige kletserij om de tijd maar vol te krijgen. De ene muziekleraar is natuurlijk niet de andere laat dat wel wezen. Ik moet erbij vermelden dat de leraar van de kleuterschool in Finland een universitaire opleiding heeft genoten en zo hoort het ook. Kinderen opvoeden klaarstomen voor onze maatschappij wordt meestal als “er even bij” afgedaan, meer passend aandacht voor elke individu zou geen kwaad kunnen, bovendien ben ik voorstander van een soort LTS (metaal, hout bewerken en schilderen) kostschool vanaf 18 jaar voor twee jaar vergelijkbaar met de discipline van een militaire dienst en voor de meisjes een 2 jarige verplichte kostschool zoals vroeger onze huishoudschool. Dit voor een ieder verplichten hoog en laag, ook de buitenlanders die zich hier willen vestigen. Tijdens deze periode geen drugs of alcohol kunnen ze lekker afkicken.

Uit mijn verhaal blijkt wel dat we zelf schuld zijn en zelf bedoel ik mee mijn generatie, de babyboomers. We zijn groot gebracht in een tijd vlak na de oorlog waar men niets had en de vereniging een uitlaatklep was. Er was geen televisie, je ging voor vermaak, tijdverdrijf of sociale contact naar de vereniging, wat het ook was je ging de deur uit.

Je leefde er naar toe, naar jouw uitje voor de één dit en de ander dat.

Wat je voorgeschoteld kreeg nam je zonder morren aan, het was in handen van de organisator of het bestuur van de vereniging. Je had geen repertoire-commissie bij de muziekvereniging of iets dergelijks.

Een leuke anekdote is dat een bekende kroegbaas, die elke week dansavonden organiseerde, tegen mij zei “ik moet geen goed orkestje hebben want anders verwen ik mijn publiek.” Alleen op topfeesten zoals Pinksteren werd een goede band aangenomen als een soort bonus voor het publiek. Zonder aandacht te schenken aan de kwaliteit van het orkest danste men vrolijk het weekend door en let wel met Quick Quick slow en in gepaste pas. Het was zelfs zo erg dat in Tolbert, in een grote dancing, de kroegbaas door de zaal liep die met strenge blik en wapenstok de boel in de gaten hield. Men had respect voor de strenge meneer. Hij kwam natuurlijk nooit in actie tenminste ik heb het nooit meegemaakt.

Je kon of moest automatisch bij de muziekkapel kennismaken met de grote klassieke nummers alsmede die te kunnen spelen moest je wel iets in huis hebben. De leden gaven elkaar les alsook met doel de leerling zo goed en snel mogelijk op te leiden om de kapel op een hoger niveau te brengen. Dit had toch zeker door professionals kunnen gebeuren, maar de overheid c.q. gemeente besturen toonden hier geen interesse.

In de zestiger jaren werd zo Langzamerhand de mens weelderiger men kreeg een auto men kreeg een betere woning men ging met jaloerse blikken naar elkaar kijken die één had wel een televisie en ander nog net niet...kortom de prioriteiten werden verlegd het gemeenschapsgevoel kreeg toen al een deuk. Belangrijk is op te merken dat men mondiger werd, men eiste meer van elkaar en zeker ook in de muziek over de dirigent zijn kwaliteiten of de schoolmeester.

Ik weet nog wel dat het verboden werd dat de schoolmeester een leerling sloeg. Slaan was wel een groot woord, als de meester je een tik met een liniaaltje op je hand gaf werd dat thuis uitgelegd alsof hij je met de zweep had afgeranseld.

Mijn zoon deed het niet zo goed op school totdat de meester hem een tik had gegeven, mij zoon kwam thuis met zijn verhaal en mededeling dat ik

de meester moest aangeven bij de politie waarop ik hem antwoordde “Ha Ha nu heb je eindelijk een goede meester” en waarachtig mijn zoon begon zijn best te doen op school. Hoe het nu is op de scholen kun je zelf wel invullen denk ik maar zo..

Conclusie

Zonder conclusie heeft dit verhaal natuurlijk geen zin. Ik schreef over de muziekkapel maar eigenlijk geldt het ook voor veel andere disciplines.

De veranderingen springt er wel uit, veel voorbeelden kun je aanhalen over veranderingen in je woonplaats, de verenigingen, de bank, de winkels, communicatie, etc.

De ene verandering is goed maar ook vele veranderingen zijn een flop hier zou toch een betere communicatie moeten plaatsvinden tussen beleidsmakers en de bevolking, op kleine of zelfs grote schaal zou dit heel goed kunnen via onze computer.

De middenstand zomede de verenigingen in de dorpen en ook grotere plaatsen verdwijnt, mede natuurlijk door het internet. Enig structuur of beleid zie of hoor ik nergens. De drones met pakjes vliegen je straks om de oren.

We hebben gefaald in de opvoeding en opleiding van onze jeugd, we hebben teveel toegelaten. De handhavers hebben gefaald in alle opzichten, zelfs zo erg dat ze nu zelf een pak slaag krijgen en dan klagen over de werkdruk, idem dito de schoolmeesters. Laat de leerling maar weer opstaan als de meester binnenkomt en het tikje op de hand zal zeker geen kwaad kunnen, maar het is denk ik al te laat...

Het respect is helemaal verdwenen dat zie je in elke vereniging. Ik hoor de opstandeling zeggen, moet dat dan... ja... Ik denk dat het moet want zoals het nu is doet me denken aan een puinhoop. Ik denk ook dat alles al te laat is...deze verandering krijgt niemand er meer door, het loopt vast in alle disciplines zoals milieu, gemeenschapszin etc. De mens loopt straks in grote getale elke dag te protesteren op het Malieveld dan is er opeens wel saamhorigheid...maar waar ze over protesteren zal menig op het malieveld ontgaan zijn.

Het is niet te laat als de schoolmeester (met universitaire opleiding) de kinderen van jongs af aan goed opleid desnoods in de overgang met beveiliging. Je zou zeggen en willen dat het thuis al moet beginnen maar de ouders zie ik, als ik om me heen kijk, niet capabel, geen tijd, te druk met allerlei andere zaken. en bovendien dit niet van thuis hebben meegekregen. 

De 2 jarige kostschool als ze 18 jaar zijn moet zeker gebeuren al is het al om discipline weer bij te brengen. Het moet natuurlijk ook geen China worden er moet toch een tussenweg zijn...toch?

Maar Ik denk:

Men drinkt een glas, men doet een plas en doet zoals het altijd was...

Groetjes

Tammo oet Wolndörp