Deel 9

Feuilleton jaargang 2 nr 9

Johnny Koning/Hoekman

Zo vrij als een vogel

Over het Farmsummer volk, anno 1950/'60/'70, alsmede over hun doen en laten in vergelijking met nu. Het leven van toen was goed, zowel voor je gezondheid, geest en milieu, dat is nu wel even anders anno 2024. Ik probeer zo te leven als toen en ik moet zeggen, het bevalt goed. Alles van waarde kost moeite en dat laatste was even wennen, maar in deze tijd is het ook wel spannend, misschien wel noodzakelijk als die meneer uit Rusland voor de deur staat. Als het mij maar niet zo gaat als die man die een anti-atoom-kelder bouwde en er in viel...morsdood.

De oude school in Farmsum

De school van toen 1950

Na de fröbelschool aan de Nieuwstad bij juffrouw van der Zee en juffrouw Wind ging ik naar de grote school. Alle kinderen van de fröbelschool liepen vanuit de Nieuwstad (VGLO school, later super Kamps) in de rij met de juffrouw naar het Pijpplein en vandaar ging eenieder alleen verder naar huis. We werden niet met de auto gehaald of gebracht en de moeders stonden niet te wachten om hun kinderen op te halen.

De eerste klas van de grote school in Farmsum.
Juf Steenbergen leerde ons lezen en schoonschrijven, als je het goed deed dan kreeg je een stempel op je hand. Iedereen tekende letter voor letter, zo mooi mogelijk een woordje. Het ging met een echt metalen pennetje en echte vloeibare inkt plus je had een vloeipapiertje om de vlekken te verdoezelen, wat en heerlijke tijd.... De vinger omhoog steken, Juffrouw riep je dan... mijn inkt is op... Je voelde je een hele bink en even later piste je weer in de broek...wat een heerlijke tijd. Ik kreeg van oma, weet ik nog, een gebreide onderbroek aan naar school en dat heb ik geweten, wat jeukte dat.

                                                       Haven Delfzijl

Er rijst bij mij de vraag, hoe het komt dat de kinderen van nu zo'n vreselijk handschrift hebben, bij het lezen stijgen je de haren te Berge. Ik sprak erover met een schoolmeester en die zei dat je alles tegenwoordig typt, schrijven is overbodig geworden.

Ik heb mijn kleindochter toen ze van de lagere school kwam eerst fatsoenlijk schrijven geleerd. Toen ik haar vroeg hoe laat het was, stond ze letterlijk met haar mond vol tanden, dus ik heb haar ook nog leren klokkijken.

Ik dacht ben ik nu gek, ze heeft 6 jaar op de lagere school gezeten in Delfzijl. De leraren zeuren om meer geld en willen nu ook nog minder les geven. In deze vrije uren, was op het nieuws, kunnen ze dan vergaderen over hoe ze de lessen beter kunnen organiseren. Ik denk dan maar zo voor mijzelf dat ze een aparte commissie in het leven roepen die het gaat uitzoeken, een rapport kan dan niet uitblijven...denk ik dan maar zo.

Mijn kleindochter zit nu op het vmbo en heeft heel veel... heel veel... Daltonuurtjes. Vandaag heeft ze zelfs een daltondag en zit thuis op haar 'smartwatch' te loeren om haar bijziendheid te bevorderen.

                                                                 Oude sluis Farmsum richting Delfzijl
                                                                                 later de klapbrug

Ik ben een stuk wijzer geworden, ik heb het uitgezocht op internet.

Citaat:
Op een daltonschool leren leerlingen zelfstandig en binnen een bepaalde tijd taken afronden. Daarnaast leren zij op tijd hulp inschakelen als dit nodig is. Op die manier wordt hun probleemoplossend vermogen en zelfstandigheid gestimuleerd.
Aantekening: Ze worden klaargestoomd te leren omgaan met de democratie.

Dit is dan voor een kind van 12 jaar denk ik dan maar zo...heel, heel duidelijk.

Ik volg mijn kleindochter een beetje bij het huiswerk en sta, verstelt wat er van dit soort onderwijs terecht moet komen. Het zal iets beter worden, omdat de telefoon niet meer mag in de klas. De filmpjes vlogen me om de oren die ze tijdens de les maakte. Wij... gingen vroeger op schoolreis naar Harkstede, naar de speeltuin en dan kwam je langs een rij lachspiegels, nu maakt mijn kleindochter deze plaatjes dagelijks op de smartphone, en ze worden gemaakt tijdens de les in het klaslokaal. De kinderen hebben dan vreselijk zelfstandig Dalton-lol.

                                                      Café Staalstra Harkstede

De leraar hoeft niets te doen want de leerling werkt zelfstandig, mag zelf kiezen wanneer hij of zij een toets wil. Er is nu weer een nieuwe leerkracht en die geeft helemaal geen toets uit liefde voor het vak. De Daltondag is de uitvinding van deze tijd. Thuis zitten op de smartphone en zich de rest van de tijd vervelen en hier moet ik denken aan de woorden van mijn opoe: ledigheid is des duivels oorkussen.

Mijn vraag is, was het vroeger dan zo slecht zodat het nu anders moet? Ik zal wel te oud worden en daar laat ik het nu even bij.

Even terug in de tijd...het naar binnen gaan op school.

Vanuit het schoolplein naar de klas gaan was een ritueel, je stelde je op, twee bij twee in een rij. Iedere klas had zijn eigen plek om zich daar op te stellen. Bij het naar binnen gaan zongen we een lied, trokken onze jassen uit, eventueel klompen en gingen in de klas. We gingen zitten met de handen over elkaar totdat de meester of juf binnenkwam en de les kon beginnen. De meester moest dan nog wel even kijken of er ook een verdwaalde punaise op zijn stoel was achtergebleven.

                                                                  Schoenenzaak Haan
Vinger opsteken

In de pauze gingen we spelen op het schoolplein waar de meesters en juffen naast elkaar over het schoolplein liepen. Je wachtte gewoon op de zwierige draai aan het einde van het plein en dan liepen ze weer de andere kant op totdat de bel ging. Op die manier hielden ze de boel goed in de gaten. De scholen van nu zijn zo groot dat er extra beveiligers zijn aangesteld om de boel in de gaten te houden. Dit alles dankzij de voortplantingsdrift van de mens.

Vroeger

De onbewuste discipline merkte je niet, maar je was wel bang voor de politie of schoolmeesters.
De leerlingen zitten nu ook in groepjes bij elkaar, nog niet te spreken over de telefoontjes, die nu (veel te laat) zijn verboden in de klas. Mijn kleindochter maakt het huiswerk bij ons en dan help ik haar altijd mee en volg en informeer tussen de regels door hoe zo'n dag gaat op school. Ik kan vertellen het gaat in het kortetermijngeheugen en weer uit en wat er overblijft, is te verwaarlozen.

Dalton uurtjes zijn ouwehoer uurtjes geworden, een uur in het bos zonder leraar, een doe-dag dan blijft ze in huis. Opdracht om thuis eten te koken en dat fotograferen. Waar is de oude huishoudschool gebleven. Je zou God toch smeken dat alles zo weer was als vroeger. De leraren hebben ook altijd vergadering en het is een komen en gaan van leerkrachten. Vroeger bij meester Koning moest je de hand ophouden als je iets had uitgevreten, dan dreigde hij met zijn liniaaltje. Trouwens als het eenmaal gebeurde dan werd het wel ruim overdreven, zo van 'hij heeft me verrot geslagen,' maar zo'n handelingetje leidde zijn eigen leven en had zeker nut.

Mijn zoon kwam vroeger thuis met het verhaal (5e klas) meester van der Laan heeft me een draai om de oren gegeven waarop ik zei 'dan heb je nu een goede meester.'

                                                                            Afwateringskanaal woonboot H.Jagerstraat.
                                                                                   Misschien van de fam. Noorman

Gebeurtenissen

In de eerste klas bij juf Steenbergen moest de klas meemaken dat er kinderen verdronken. Het waren gebeurtenissen die je nu nog niet bent vergeten. Ik wil bewust geen namen noemen, maar ik ken ze nog allemaal.

We kwamen in de tweede klas bij juf Stap Stap...dat was dan juf. van der Weg. Het lieve mens kreupelde en vandaar de naam stap stap. Als kind denk je er niet over na, wat je zegt, want het was een hele lieve juf. Wij zetden haar dan ook vaak op stoom. Ze liep dan met rode-blossem-wangetjes en met stoom uit de oren uit de klas. Meester Koning kwam dan de orde weer herstellen. Hij hoefde alleen maar te kijken en eenieder was muisstil.

Mijn moeder heeft toen nog met haar samen handwerkles gegeven aan de meisjes. De derde klas was meester Janknecht en we leerden goed bij hem, het was een aardige meester, kwam mij thuis bezoeken toen ik op het ijs was gevallen alsmede met een zware hersenschudding zes weken moest rusten. Mensen om me heen merken de gevolgen er nu nog van en bij deze weten ze dan dat het 'gain klap van n'meulenrou was.'

Het kamertje van de heer Moed
in het pand van viswinkel de Jong.

Markante vrouw mer. Aalbertje Ridderbos uit de Vliethorn

5e klas meester Koning die tijdens de gymles altijd naar huis ging om koffie te drinken. We leerden hier ook de Nederlandse volksliedjes van Molenaartjes wind en nog vele andere liedjes, daar hoef je tegenwoordig niet mee aan te komen. Het nationale trots is wel helemaal verdwenen. Een verhaal apart is dat we geen Gronings leerden en al helemaal niet het Grunnegs Volkslied.

Ik had een keer een optreden in Nunspeet voor de Groningers aldaar. Ik kwam aan de praat met een oud-onderwijzer en vroeg hem wat hem hier in Nunspeet had gebracht. Zijn antwoord was...er waren teveel Grunneger schoolmeesters in het Ommeland, hij kreeg geen baan aldaar. Er ging toen een lichtje branden...teveel Grunneger schoolmeesters in Grunn hoezo? Het werd mij duidelijk, het Grunnegs dialect moest verdwijnen. Goed Nederlands leren was de opzet.

Na de lagere school gingen de leeftijdsgenoten naar allerlei scholen. Ze gingen naar Appingedam, de huishoudschool, LTS, of HBS, naar Delfzijl, de ULO school. Van de Ulo school kon je dan naar de kweekschool in Appingedam en velen verlieten na de ULO hun studietijd en kwamen op een kantoor terecht. Werk was er voldoende alsook in de haven als je daar zin in had. Later kwam omstreeks 1956 de AKZO naar Delfzijl en het leven in de havenplaats werd op zijn kop gezet en wij werden jammer genoeg groot.

Ulo school Delfzijl

Slotwoord

Zou het niet beter zijn als de kinderen iets langer op de basis-school zouden verblijven even langer kunnen genieten van een onbezorgd speels leven. Mijn kleindochter is nu 13 jaar, van school wordt gevraagd om keuzes te maken, een profiel te kiezen. Het kind van 13 wordt met zaken opgezadeld waar ze helemaal nog niet aan toe is. Ze komt nu van school bij ons, een hapje eten en anderhalf uur huiswerk maken.
Ik vraag me af of er dan nog zin is aan een sportclub, waar je natuurlijk ook weer prestaties moet leveren. Ik noem de pure stress vanaf je 12e jaar.

Ik heb tenminste na mijn lagereschooltijd een rotleven gehad op allerlei scholen. Toen ik na mijn schooltijd een aanstelling kreeg in een Duits orkest alsmede voor de Amerikanen speelde had ik totaal niets aan datgene wat ik geleerd had op school. Ik studeerde op school de ene na de andere klassieke etude, had als bijvak piano en moest zingen, wat ik totaal niet kon vanwege de vele gevoelens die in mijn lichaam ronddwaalden, later lukte het met meer vrijheid gelukkig wel.

Misschien door...
Ik voelde me eigenlijk een bastaard-kind met een vader die ergens nergens was. De ander helft had als thema werken en geld verdienen. Er wordt eigenlijk nooit over nagedacht dat een kind van gescheiden ouders vele overeenkomsten kan hebben van één van die ouders en het totaal niet klikt met de andere helft, alhoewel die ook nog het beste met je voor hebben. Als het botst dan is het gemakkelijk voor een ouder om zich dominant te gedragen en dat lost niets op kan ik vertellen. Geen nood met mijn grootouders ging het prima!