Hoe blaas ik een vintage klarinet nieuw leven in?

Hammerschmidt klarinetten uit 1964

Het restaureren van een vintage klarinet...

Hoe doe ik het?

Het lijkt me goed eens te vertellen hoe mijn aanpak is om een oude klarinet weer een nieuw leven in te blazen. Mijn klanten of aanstaande klanten hebben dan een idee wat voor instrument ze hebben of kunnen verwachten.

De houten klarinet,

Ik neem allereerst het bovenste gewricht, ontdoe deze van alle kleppen. Ik leg ze vervolgens netjes op een witte handdoek in volgorde om als het zover is zonder moeite de kleppen één voor één weer op hun plaats te zetten. De laatste klep die ik er afgehaald heb wordt dan de eerste die ik er weer op zet...Een fluitje van een cent.

Oliën of niet oliën,

Vervolgens maak ik het hout (de buis) van binnen schoon...waarom?

Als je door de buis kijkt zie je (vaak) olie-vlekken, de wand van de buis is niet mooi glad zoals het hoort te zijn.
Ik gebruik hiervoor een eigen gemaakte borstel, dip deze in (citrus-) terpentine en maak de buis grondig schoon. Het hout moet weer gaan leven en ademen. Je kunt dan kiezen om het hout niet weer te gaan oliën of juist wel. De klarinet moet bij niet oliën wel iedere keer grondig schoon gemaakt worden. Ik olie wel omdat de klarinet bij de volgende gebruiker wel of niet regelmatig schoon gemaakt wordt. Ik gebruik Hennep-olie en laat de olie een poosje zitten om daarna met een eigen gemaakte borstel het uit te borstelen zodat er een flinterdun laagje olie/hars ontstaat.

De volgende stap,

Ik heb een handig hand-boormachinetje(proxi) met een borsteltje en maak elk toongat schoon, daarna maak ik de buis aan de binnenkant nog een keer schoon met een borsteltje op een lange steel, zet dit in de wat grotere boormachine en haal deze een paar keer door de buis, daarna weer oliën.

De buitenkant van het bovenste gewricht maak ik schoon, zowel van binnen als van buiten tot het hout mooi is. Ik ga dan de buitenkant poetsen. Je kunt eventueel het logo met een daarvoor geschikte pen weer in het goud zetten.

Het in elkaar zetten,

Vervolgens pak ik de klep die ik het laatst heb neergelegd en doe deze in een bad met vloeistof om het metaal of zilver goed schoon te maken. Haal de klep uit het vloeistof en maak het mooi schoon allerlei middeltjes zijn hiervoor te verkrijgen. Vervolgens dip ik een pijpenborstel (bij de tabakswinkel wel te verkrijgen) in de terpentine en haal het door het buisje van de klep waar straks het asje door moet, alvorens ik het asje heb schoon gemaakt met een dot ijzerwol dip ik het asje in de olie.

Ik verwijder de oude polster en zet er een nieuwe op. Ik gebruik staafjes lijm die ik bestel uit China, trouwens gebruik ik de oude leren polsters die ik ook uit China heb vanwege de prijs en de gebruiksvriendelijkheid. Leren polster sluiten gemakkelijk en goed. Valentino polsters of kurk gebruik ik ook wel, kurk meestal voor het octaafklep. (zie afstellen)

Ik hou het staafje lijm boven het vuur en doe een drupje in het midden van de klep waar de polster zal komen. De zijkanten hebben dan geen lijm en de polster kan dan rondom mee bewegen.

Direct controleren met een lampje binnen in de buis of er ook licht doorschijnt bij de polster, zo niet dan sluit de polster...klaar...

Nu kan ik de klep monteren en zo volgt dan iedere klep.

Het afstellen,

Moeilijk wordt het wanneer de klarinet geen stelschroefjes heeft want het afstellen kan een zenuwslopend werkje zijn.

De klep moet een passende veer hebben die lekker loopt dat wil zeggen als de klarinet lekker in de hand wil lopen dan moet een klep niet te zwaar gaan en dat ligt dan aan de sterkte van de veer.

Ook als de klep een te grote beweging moet maken dus te ver open staat moet je dit regelen, vooral de brillen staan vaak te ver open. Het kan door een stelschroef of indien niet aanwezig een stukje kurk of de dikte van de polster geregeld worden.

Proberen en afstellen...

Bij het uitproberen van de klarinet moet je geen druk voelen bij een bepaalde toon, is dit wel het geval dan moet je de omgeving van deze toon cq klep bekijken (weer met een lichtje in de klarinet) of de kleppen rondom deze toon goed sluiten. Dit moet dan weer met een stelschroef of kurkje. De hele troep er weer af monteren en weer opnieuw beginnen, bekijk ook de dikte van de polster of dat goed is. De polster kan ook te dik zijn! Daarom is rust in je werk van het begin tot het einde van de hele operatie belangrijk. Loop af en toe weg, ga koffie drinken en begin op een later tijdstip weer opnieuw. Mensen met ervaring weten wat ze doen en zullen deze moeilijkheden vroegtijdig ontdekken. Iedere klarinet heeft zo zijn probleempjes. Vandaar dat ik me bij de Hammerschmidt of Adler (Duits systeem) hou. Dat wil niet zeggen dat ik af en toe van afwisseling hou en een ander merk onder handen neem.

Ik heb wel eens gehad dat na een week regelmatig blazen de klarinet kuren vertoonde en wel even weer op de werkbank moest om alles nog eens na te kijken. Polsters kunnen ook in beweging komen en niet lekker zitten. Ik kan iedere klarinettist aanbevelen de klarinet af en toe eens na te kijken of laten nakijken. Goed is goed maar na een 1/2 jaar zijn er toch weer dingen die lekkerder kunnen lopen en zo wordt je leven een stuk aangenamer.

Ik heb vroeger als jong mens de volgende beleving gehad.
De klarinet stemde steeds slechter, ik kreeg natuurlijk commentaar van uit mijn omgeving. Ik werd er zelf ook moedeloos van later...later... bleek dat mijn octaafklep en de omgeving rondom deze klep smerig was. Ik had niet geleerd het instrument te onderhouden. Even een schroefje los klepje eraf dan met een lucifer/houtje het gat schoonmaken en de zaak loopt weer.

De klarinetten die ik regelmatig binnen krijg ook van Marktplaats zijn altijd smerig! Saxofoons waarvan de kleppen niet goed sluiten...Ja dan blaas je niet lekker. Een lichtje kopen en af en toe de zaak bekijken is echt geen overbodige luxe. Ik ben jarenlang dirigent geweest van blaaskapellen en aan onderhoud werd weinig tot niets gedaan tot ik weer eens de wacht aanzegde en de instrumenten controleerde, wat niet in dank werd afgenomen.

Heel belangrijk is of mischien wel het belangrijkste het mondstuk...wees steeds bezig met het uitproberen van mondstukken...Het ligt zelden aan een goed afgestelde klarinet maar...het mondstuk maakt voor 80% het geluid!

groetjes

John Hoekman.

Blog 2 juli "Olwiefkenijs."

Olwiefkenijs.

Het is zondag 2 juli, tussen de buien door schijnt de zon. Delfsail blaast vandaag de aftocht af voor de grote zeilschepen, waar eens mijn overgrootvader Hendrikus Kluin mee om de Kaap voer. Na Micheal de Ruyter was hij voor mij de grote zeeheld, als ik als klein jochie bij hem op visite kwam vertelde hij over vliegende vissen die van bakboordzijde kwamen, over het schip heen vlogen vervolgens stuurboord weer het water indoken. “bek vuil joe oet hoaken” zegt de Grunneger dan, als hij dat weer eens voor de zoveelste keer smakelijk vertelde.

De voorstelling olwiefkenijs,

Het is zomer, zullen we ondanks de regen maar zeggen, niet veel optredens, bezinnen op weer iets nieuws en dat is nou net het snijdende punt. k Ben mijn archief eens ingedoken, onder archief bedoel ik een hoop papieren-rotzooi op een legplank. Ik zag de puinhoop, dacht het wordt de hoogste tijd de kast eens grondig op te ruimen. Alle bladmuziek, Cd's en aantekeningen de prullenmand in en weer opnieuw beginnen te rotzooien.

Olwiefkenijs bestaat nu op de kop af 10 jaar, ja ja... de tijd vliegt. Veel perspectief is er niet meer, de ouden van dagen tehuizen zijn dicht en wat blijft er over? De verzorging-huizen...Ja goede vraag...de vraag is of de voorstelling wel geschikt is voor deze bewoners. Het merendeel is met zichzelf bezig en enig respons tijdens een optreden is er niet. Ja soms wel... de laatste keer riep steeds iemand ''Caramba” en herhaalde dit telkens male...Ik wil wel mijn uiterste best doen voor deze mensen maar of het nut heeft betwijfel ik, een plaatselijke zangkoor lijkt me beter op zijn plaats.

We dragen dus Tammo's olwiefkenijs ten grave na 10 leuke jaren. Tammo met zijn onafscheidelijke vriend Tjoam.

Triest, depressief?...nee hoor ik kan goed afscheid nemen van iets. Tijdens mijn muzieklessen was het een komen en gaan van leerlingen. De orkesten of orkestleden kwamen en gingen...familieleden kwamen en gingen...en zo kan ik nog wel even door gaan...en doorgaan is dan ook mijn visie.

Zoals ik al schreef ben ik het archief ingedoken en kwam stapels eigen gedichten tegen, jammer dit weg te gooien, moet ik op de één of andere manier toch gaan gebruiken.

De laatste optredens speelde ik wat meer klarinet en merkte dat de mensen het op prijs stelden dus de oude stukken die ik vroeger speelde heb ik maar weer eens opgedoken en met de huidige technieken kan ik mezelf begeleiden. Altijd gemakkelijk piano als bij-instrument gedaan te hebben.

De ingrediënten zijn dus 1)muziek 2) gedichten.

Met de gedichten is het noodzakelijk ze eerst in te leiden, daar het Grunnegs is en het thema altijd nadere toelichting bedürftig ist. Een enkele proza moet ook mogelijk zijn en daar lenen zich de Dollard-legendes goed voor...Ik zal de voorstelling zowel in het Grunnegs als Nederlands doen, dan hebben meer mensen plezier en ik een groter bereik.

De naam voor de voorstelling moet nog komen en vraag ook aan mijn facebook vrienden en vriendinnen om iets moois te bedenken.

Groetjes

John en denk erom Tammo bestaat niet meer...is pssst...do...